جین شارپ، استاد پیشین ‌هاروارد و از نظریه‌پردازان معروف خشونت‌پرهیزی، سال‌ها استدلال می‌کرد که اعتراضات خشونت‌پرهیز دو برابر بیشتر از مبارزات خشونت‌آمیز برای سرنگونی دیکتاتورها موثر بوده است. نظرات او در میان اصلاح‌طلبان ایرانی حامیان فراوانی داشت. اما، باتلر در کتابش اذغان می‌کند که جریان‌های سیاسی مختلف نسبت به موثر بودن مبارزه صلح‌آمیز تردید یافته‌اند. او به نیروهای سیاسی چپ در ایالات متحده، از جمله در جنبش «جان سیاهان ارزش دارد» که با خشونت و قتل سیاهپوستان آمریکایی به دست پلیس مبارزه می‌کنند، اشاره می‌کند که به خشونت ابزاری برای دفاع از خود و ایجاد دگرگونی‌های رادیکال اجتماعی و اقتصادی اعتقاد دارند. اما باتلر باور دارد که خشونت ابزاری می‌تواند «به خشونتی بیشتر منتهی شود… خشونت انرژی پایان‌ناپذیر دارد، اَشکال و مسیرهای متفاوتی را در پیش خواهد گرفت.»

او بر این باور نیست که خشونت‌پرهیزی یک فلسفه ایده‌آلیستی و تاکتیکی منفعلانه است. برعکس، در درون استراتژی‌ها، سیاست‌ها و تاکتیک‌های خشونت‌پرهیز، نیروی مقاومت‌گر و افشاگری وجود دارد که نهادها و وضعیت مسلط را به چالش می‌کشد و در مشروعیت‌شان تردید ایجاد می‌کند. این شکل از مقاومت، برخاسته از خشم و عمل فعال علیه انواع بی‌عدالتی و تبعیض است.

باتلر در کتاب خود می‌کوشد تا خشونت را از شکل ساده آن فراتر برد و لایه‌های بیشتر آن را بشکافد. به گفته او، خشونت هر آن چیزی است که زندگی انسان‌ها را به شکل مستقیم و غیرمستقیم، از جمله از طریق سیاستگذاری عمومی ‌و عملکرد دولت و جامعه، به خطر اندازد. او از جمله به نظرات فوکو در مورد خشونت دولتی اشاره می‌کند که طی آن، شاه، رهبر، رئیس جمهوری، و…، از طریق نظام‌ها و طرح‌ریزی سیاست‌ها تصمیم می‌گیرند که چه کسی بمیرد، چه کسی زنده بماند؛ چه کسی صاحب حق باشد و چه کسی از امتیازات محروم شود. در اینجا مصادیق خشونت و محرومیت تنها حبس و ضرب‌و‌شتم و سرکوب نیست، بلکه دسترسی نداشتن به بیمه بهداشتی، تبعیض رسمی ‌و عرفی علیه زنان در دستگاه قضایی و اداری و غیره را نیز شامل می‌شود.

در این جا به‌ویژه اشاره وی به جان‌های «ارزشمند» و «بی‌ارزش»، از اهمیت زیادی برخوردار است. از نظر باتلر، در یک دولت برخی از شهروندان ارزشی بیشتر از دیگران دارند. یک دسته از شهروندان حیات و مرگ‌شان واجد یادآوری و سوگواری است و دسته‌ای دیگر قابل فراموشی و سوگواری نشدن. باتلر به خشونت پلیس علیه سیاهپوستان و بی‌تفاوتی دولت و جامعه در برابر آن اشاره می‌کند. به گفته وی، حتی اگر آنان را کسی با چماق نزند و به سرشان گلوله شلیک نکند، خشونت نهادی را تجربه می‌کنند.

بی‌سبب نیست که باتلر با طرح «برابری رادیکال» به یک اومانیسم جهان‌وطنی یا بی‌حد و مرز می‌رسد، و خشونت‌پرهیزی را در بستر «همبستگی انسانی و طبیعت» قابل طرح می‌داند. به بیان ساده، خشونت‌پرهیزی به معنای همبستگی و حمایت از جان انسان‌ها و طبیعت است. او در اینجا دایره دید ما از خشونت و عدم خشونت را گسترش می‌بخشد. به گفته وی، «تغییرات زیست‌محیطی نتیجه رفتار انسانی است که شرایط زندگی را برای انسان‌ها و حیوانات را در مناطق سخت و ناممکن می‌کند.»

البته، جودیت باتلر آگاه است که این برداشت او از همبستگی و مسئولیت جمعی در برابر انسان‌ها و طبیعت بنا به تعبیر مرسوم، «غیر واقع بینانه» است. زیرا، شهروندان و سیاستمداران به همبستگی و همدلی در چارچوب دولت‌ها می‌پردازند. توقع نمی‌رود که شهروندان نروژی و آلمانی نسبت به فقر، مرگ و میر و مصائب یمنی‌ها و سوری‌ها سوگواری کنند یا برای اعتراض به راهبردهای زیست‌محیطی و یا فروش تسلیحات دولت‌های خود در خاورمیانه، به خیابان بیایند.

وی در پاسخ به منتقدان خود، از اهمیت «ضدیت با واقعگرایی» سخن به میان می‌آورد. همیشه جنبش‌های اجتماعی خواسته‌های ظاهرا «غیرواقعی» مطرح کرده‌اند، و جوامع، به صورت تدریجی بسیاری از مطالبات رادیکال‌شان را پذیرفته اند. او بر این باور است که نگاه وی به خشونت و خشونت‌پرهیزی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما شرط اصلی پیشرفت، اعتقاد و همبستگی مشترک ما به جهانی فارغ از هر نوع خشونت، و با ارزش دانستن خود و دیگران است.

_______________________

هنوز “ فرقه ها در میان ما ” هستند

رمان “اولیس” جیمز حویس،گزارش ابتذال و ملال جامعه بورژوایی.

مهدی خوشحال:رویایی که محقق شدنی است، بر بال های رویا ـ جلد دوم نوشته کریم غلامی

چه کتاب‌هایی در صد سال اخیر در تحول فکری ایرانیان موثر بوده است؟

در قرنطینه چه کتاب‌هایی بخوانیم؟

یکی دیگر از آثار مهم ادبی در زمینه اپیدمی، نوشته آنتونن آرتو، نویسنده و نظریه‌پرداز ادبی فرانسوی است که در سال ۱۹۳۸ به چاپ رسید و با ترجمه جلال ستاری با عنوان “تئاتر به‌مثابه طاعون” به فارسی نیز منتشر شده است. آرتو در این متن، طاعون را به عنوان یک نیروی مثبت در نظر می‌گیرد. در واقع، اپیدمی …

سازمان دولت؛ و نظرات چپ، لیبرال،مذهبی

ژان بودین فرانسوی(1596-1529م)2، یک  تئوریسین دولت مطلقه بود و میگفت نطفه دولت در جامعه، خانواده است. او نظریه پرداز دولت در قرون 17 و 18 میلادی در اروپا شد و خلاف ماکیاولی میگفت حاکم دولت مطلقه باید وابسته به قانون طبیعی یا گوش بفرمان خدا باشد.  هوگو گروتیوس(1645-1583م)1، نیز یکی از نظریه …

نگاهی به کتاب ” بمب‌های آزادیبخش آمریکا “

در کتاب “بمب های آزادیبخش امریکا” بر سیاست های منفعت طلبانه امریکا در تمامی زمینه های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی تمرکز می شود و به طور ویژه سیاست های امریکا برای تسلط بر منابع انرژی جهان یعنی نفت بر ملا شده و مورد واکاوی قرار می گیرد.  هر سه نفر در این کتاب مستقیم و غیرمستقیم امریکا را …

برده های مدرن

برای کسانی که تجربه ی زندگی در درون قرارگاه های سازمان مجاهدین خلق داشته اند، ویژگی های برده داری مدرن که در بالا ذکر شد بسیار ملموس و آشنا به نظر می رسد. این افراد حتی می توانند چند ویژگی دیگر نیز که در فرقه ی رجوی تجربه کرده اند را به فهرست بالا اضافه کنند مانند ازدواج …

آتش در جنگل و جان جهان، رجوع به ۱۹۸۴ اورول

چرا نه شاملو گفت، نه سپانلو و نه حتی خود صمد. چرا نگفتند که اول بار آقاصمد کی و کجا قصه ای نوشت که چاپ شد و به چشم آمد. باید می گذاشتید هفتاد سال بگذرد، نه که صمد، شاملو هم نباشد و هم سپانلو، تا از آرشیو محمود طیاری قصه نویس معتبر گیلک، بریده مجله اطلاعات …

هنوز “ فرقه ها در میان ما ” هستند

در حال حاضر فرقه‌ها در میان ما یک تهدید اجتماعی محسوب می‌شوند.‌ این تهدید در وهله اول متوجه اعضای خود آن فرقه و سپس خانواده و دوستان و آشنایان آنها و نهایتا محیط زندگی و جامعه آنان است. فرقه‌ها یک تهدید و خطر امنیت ملی هم هستند، چرا که براحتی می‌توانند با به کارگیری شیوه‌های روانی افراد …

رمان “اولیس” جیمز حویس،گزارش ابتذال و ملال جامعه بورژوایی.

موضوع رمان، داستان 18 ساعت شهرگردی،علافی و آوارگی یک یهودی دوبلینی،یعنی جناب “لئوپولد بلوم” است که شبیه ادیسه هومر از ساعت 8 صبح تا بعد از نیمه شب توصیف میشود. آخرین فصل رمان اولیس در قطعه پنلوپ، مونولوگ درونی خانم” مولی بلوم” است که با یک جمله 40000 کلمه ای رکورد روده درازی را در یک رمان …

مهدی خوشحال:رویایی که محقق شدنی است، بر بال های رویا ـ جلد دوم نوشته کریم غلامی

رویایی که محقق شدنی است مهدی خوشحال، ایران فانوس، پانزدهم می ۲۰۱۹:… به مناسبت انتشار کتاب دوم “بر بال های رویا” اثر آقای کریم غلامی که در سایت کانون سیاسی/ فرهنگی ایران فانوس، با برنامه جدید آمده است، بایستی به این واقعیت مهم اذعان و اعتراف کنم که چهل سال قبل جمعیت عظیمی در ایران برای …

چه کتاب‌هایی در صد سال اخیر در تحول فکری ایرانیان موثر بوده است؟

چه کتاب‌هایی در صد سال اخیر در تحول فکری ایرانیان موثر بوده است؟ 03.05.2019 ـ بی بی سی در حدود یکصد سال اخیر که از انقلاب مشروطه ایران می گذرد، آثار و متون متعددی هم بر تحول فکری ایرانیان اثر گذاشته و هم کتاب ها و رسالات مختلفی حاصل تحولات تجددخواهانه در ایران بوده …

دایی جان ناپلئون زنده است، نگاهی به مهم ترین کتاب ایرج پزشکزاد

می توان گفت کتاب هیچ نویسنده ایرانی در صد سال اخیر این چنین مخاطب نیافته و شخصیت هایش در ذهن و زبان مردم نزیسته اند و در فرهنگ سیاسی -اجتماعی ایران جای نگرفته است. دایی جان ناپلئون امروز به ژانری سیاسی تبدیل شده و با الصاق این نام نامی بر رفتار کسی، وصفی کامل و همه فهم از …