با فرمان ولادیمیر پوتین هم اکنون نیروهای روسی از چند مسیر در حال پیشروی در اوکراین هستند. رئیس جمهوری روسیه در نطقی تلویزیونی در ۲۴ فوریه (دو روز پیش) اعلام کرد که با ادامه تهدید از طرف اوکراین، کشورش احساس “امنیت و توسعه” نمیکند ذر حملات اخیر، فرودگاهها و مناطق نظامی نزدیک شهرهای اوکراین اول هدف قرار گرفتند و بعد تانکها و نیروهای نظامی از شمال، شرق و جنوب از طرف روسیه و بلاروس-متحد این کشور- به اوکراین گسیل شدند. لسیاری از توجیهات آقای پوتین نادرست یا غیرمنطقی بود؛ او مدعی شد هدف از این حملات حفاظت از مردمی است که مورد آزار و نسل کشی قرار گرفتهاند؛ همچنین غیرنظامیکردن و پاکسازی اوکراین از “نازیسم از اهداف این حملات اعلام شده بود.
چرا پوتین فرمان حمله به اوکراین را صادر کرد؟
- پل کربی
- بیبیسی
- 25,02,2022
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، ماهها برنامه حمله به همسایه خود، اوکراین، را انکار کرد اما دیری نپائید که با زیرپا گذاشتن توافق صلح اوکراین از شرق، شمال و جنوب نیروهای نظامی این کشور را به مناطق مرزی گسیل کرد. اما دلیل حمله روسیه به اوکراین چیست و ولادیمیر پوتین به دنبال چه چیزیست؟
در حالیکه شمار قربانیان در این جنگ رو به افزایش است، رئیس جمهوری روسیه هنوز با اتهام “نابود کردن صلح در اروپا” روبروست؛ آنچه پس از این جنگ رخ میدهد، ممکن است کل ساختار امنیتی اروپا را دچار مخاطره کند.
چرا نیروهای روسی به اوکراین حمله کردند؟
با فرمان ولادیمیر پوتین هم اکنون نیروهای روسی از چند مسیر در حال پیشروی در اوکراین هستند.
رئیس جمهوری روسیه در نطقی تلویزیونی در ۲۴ فوریه (دو روز پیش) اعلام کرد که با ادامه تهدید از طرف اوکراین، کشورش احساس “امنیت و توسعه” نمیکند.
در حملات اخیر، فرودگاهها و مناطق نظامی نزدیک شهرهای اوکراین اول هدف قرار گرفتند و بعد تانکها و نیروهای نظامی از شمال، شرق و جنوب از طرف روسیه و بلاروس-متحد این کشور- به اوکراین گسیل شدند.
بسیاری از توجیهات آقای پوتین نادرست یا غیرمنطقی بود؛ او مدعی شد هدف از این حملات حفاظت از مردمی است که مورد آزار و نسل کشی قرار گرفتهاند؛ همچنین غیرنظامیکردن و پاکسازی اوکراین از “نازیسم از اهداف این حملات اعلام شده بود.
در حقیقت هیچ نسلکشی در اوکراین اتفاق نیفتاده بود. اوکراین دارای دموکراسی بانشاطی است که سکان هدایت آن در دستان یک رئیس جمهوری یهودیست.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، که حمله روسیه را به یورش نازیهای آلمان در جنگ جهانی دوم تشبیه کرده پرسیده: “من چگونه میتوانم نازی باشم؟”
ولادیمیر پوتین مکررا گفته بود اوکراین به دست افراطیها افتاده؛ این اتهامات از زمان ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهوری حامی روسیه که در سال ۲۰۱۴ میلادی پس از ماهها اعتراضات خیابانی از قدرت کنار رفت، ادامه داشته است.
پس از این اتفاق، روسیه با الحاق کریمه تلافی کرد و شورشها را در شرق اوکراین تحریک کرد؛ این کشور از جداییطلبانی که با نیروهای اوکراین در جنگ بودند حمایت میکرد؛ درگیریهایی که ۱۴ هزار کشته بر جا گذاشته است.
در اواخر سال ۲۰۲۱ میلادی، روسیه استقرار گسترده نیروهای نظامیش را نزدیک مرز با اوکراین آغاز کرد ولی باز انکار میکرد که قصد حمله دارد.
ولادیمیر پوتین بعدا توافق صلح شرق اوکراین را لغو کرد و استقلال دو منطقه تحت کنترل شورشیان دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت.
سالهاست که روسیه در برابر نزدیک شدن اوکراین به اتحادیه اروپا و عضویت این کشور در اتحاد نظامی ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) مقاومت میکند.
رئیس جمهوری روسیه زمان اعلام فرمان حمله، ناتو را به تهدید “آینده تاریخی به عنوان یک ملت” متهم کرد.
روسیه تا کجا پیش خواهد رفت؟
الان مشخص شده که روسیه به دنبال سرنگونی دولت دموکراتیک اوکراین است.
آقای زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین میگوید دشمن، او و خانوادهاش را به ترتیب اهداف “شماره یک و دو” اعلام کرده است.
تلویزیون دولتی روسیه روایت خود را در طی این سالها درباره اوکراین ادامه داده است؛ روایتی که بر اساس آن میگوید اوکراین از سال ۲۰۱۴ میلادی و پس از برکناری رئیس جمهوری حامی روسیه، “به دست فاشیستها افتاده.”
ولادیمیر پوتین حتی گفته بود “کسانی را که جنایات خونین علیه شهروندان مرتکب شدهاند” به پای میز محاکمه خواهد کشاند.
در ماه ژانویه بریتانیا، روسیه را متهم کرد که در پی نصب دولت دستنشانده خود در اوکراین است؛ اتهامی که کرملین آن را رد کرد و “بی اساس” خواند.
پیش از آغاز حمله، زمانی که نزدیک به ۲۰۰ هزار نیروی نظامی روسیه نزدیک مرز اوکراین مستقر شده بودند، توجه عمده روسیه فقط بر روی دو منطقه جدایی طلب لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین بود.
پوتین با به رسمیت شناختن استقلال آنها به جهان اعلام کرد که این دو منطقه دیگر بخشی از اوکراین نیستند.
“جمهوریهای مردمی” کمی بیش از یک سوم کل دو منطقه لوهانسک و دونتسک را شامل میشوند اما شورشیان طمع گرفتن بقیه این دو منطقه را دارند.
حملات اخیر روزهای وحشتناکی را برای مردم اوکراین و جهان رقم زده است؛ مردمی که برای اولین بار از زمان جنگ جهانی دوم شاهد حمله یک قدرت بزرگ جهانی به یک کشور اروپایی هستند.
تا کنون صدها نفر از دو طرف-شهروند و نیروی نظامی- در درگیریهایی که آلمان آن را “جنگ پوتین” میخواند کشته شدهاند.
اتفاقات اخیر برای رهبران اروپایی تاریکترین لحظات را از سال ۱۹۴۰ میلادی رقم زده است.
امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه آن را “نقطه عطفی در تاریخ اروپا” نامیده است.
برای خانواده نیروهای نظامی دو طرف، روزهای اضطرابآوری در پیش است.
اوکراین هشت سال جنگ طاقتفرسا با نیروهای نیابتی روسیه را پشت سر گذاشته؛ ارتش این کشور افراد بین ۱۸ تا ۶۰ ساله را به عنوان سربازان ذخیره به خدمت فراخوانده است.
مارک میلی، از مقامهای نظامی آمریکا، میگوید حجم نیروهای نظامی روسیه از یک سناریوی “ترسناک” حکایت دارد که به درگیری در مناطق پرازدحام شهری هم کشیده میشود.
البته این جنگی نبود که مردم روسیه هم آماده آن باشند چون مجلس عمدتا غیرمنتخب علیای روسیه آن را تائید کرده بود.
این جنگ تاثیرات مستقیمی بر کشورهای هم مرز با روسیه و اوکراین دارد.
پنج کشور لهستان، رومانی، مولداوی، اسلواکی و مجارستان هم اکنون خود را آماده ورود جنگزدگان میکنند؛ صندوق کودکان سازمان ملل-یونیسف- پیشبینی کرده ۵ میلیون نفر اوکراینی ممکن است آواره شوند.
چه کاری از غرب برمیآید؟
ناتو هواپیماهای جنگی خود را در حالت آمادهباش قرار داده اما بهصراحت گفته برنامهای برای اعزام نیرو به اوکراین ندارد ولی در عوض پیشنهاد مشاوره نظامی، تسلیحات و بیمارستانهای صحرایی ارائه کرده است.
حدود ۵ هزار نیروهای ناتو در کشورهای حوزه بالتیک در شمال شرقی اروپا و لهستان مستقر شدهاند و ۴ هزار نیروی دیگر هم احتمالا به رومانی، بلغارستان و مجارستان اعزام خواهند شد.
غرب با اعمال تحریمهای مالی و اشخاص و سازمانهای روسی، اقتصاد این کشور را هدف قرار داده است.
اتحادیه اروپا و بریتانیا از این هم فراتر رفتند و شخص ولادیمیر پوتین و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه را تحریم کردهاند.
اتحادیه اروپا خواهان محدود کردن دسترسی روسیه به بازارهای مالی و محروم کردن این کشور از فنآوریهای جدید و صنایع مدرن دفاعی است.
این اتحادیه ۳۵۱ نماینده پارلمان روسیه را تحریم کرده که از به رسمیت شناخته شدن دو منطقه جدایی طلب اوکراین حمایت کرده بودند.
آلمان پروژه خط لوله گازی نورداستریم-۲ روسیه را که شرکتهای اروپایی و روسیه سرمایهگذاری عظیمی در آن کرده بودند، را متوقف کرده است.
آمریکا ۱۰ نهاد مالی بزرگ روسیه را که حدود ۸۰ درصد از سرمایه کل بانکهای این کشور را در اختیار دارند تحریم کرده است و معاملات این بانکها به دلار و یورو دچار مشکل خواهند شد.
بریتانیا هم با هدف قرار دادن ۱۰۰ فرد و نهاد روسی گفته داراییهای تمامی بانکهای عمده روسیه در این کشور مسدود خواهد شد؛ همچنین نشستن هواپیماهای خطوط هوایی ملی روسیه “ایرفلوت” در خاک بریتانیا ممنوع شده است.
اوکراین از متحدانش خواسته خرید نفت و گاز از روسیه را متوقف کنند؛ سه کشور حوزه بالتیک از جامعه جهانی خواستهاند دسترسی روسیه از نظام سوئیفت قطع شود.
شهر سنت پترزبورگ روسیه به دلایل امنیتی دیگر میزبان مسابقه فینال جام قهرمانان اروپا نیست.
ولادیمیر پوتین بخشی از دلیل تصمیم خود برای حمله را به گسترش ناتو به شرق اروپا منتسب کرده است.
او پیشتر گفته بود کشورش “جای بیشتری برای عقبنشینی ندارد؛ آنها (ناتو) فکر میکنند ما بی حرکت خواهیم نشست؟”
اوکراین به دنبال یک زمان مشخصی برای پیوستن به ناتو بود و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه گفته بود: “برای ما بسیار ضروریست که مطمئن شویم اوکراین هیچوقت به عضویت ناتو درنخواهد آمد.”
پارسال آقای پوتین در متن بلندی که منتشر کرد روسیه و اوکراین را “یک ملت” نامید و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی را به عنوان “از همگسستن روسیه تاریخی” توصیف کرد.
او مدعی شده روسیه کمونیست اوکراین مدرن را از بنیاد ایجاد کرده؛ ولی حالا به کشوری دستنشانده غرب تبدیل شده است.
پوتین گفته بود: “تصور کنید اوکراین به عضویت ناتو درآمده باشد و عملیات نظامی را آغاز کند. آیا باید به جنگ ناتو برویم؟ کسی در این زمینه نظری دارد؟ معلوم است نه.”
اما توجه روسیه فقط به اوکراین محدود نشده؛ این کشور میخواهد ناتو به مرزهای خود در پیش از سال ۱۹۹۷ میلادی برگردد.
رئیس جمهوری روسیه خواهان این است که زیرساختهای نظامی و نیروهای ناتو از کشورهایی که بعد از سال ۱۹۹۷ عضو ناتو شدهاند برچیده شود و تجهیزات نظامی این سازمان نزدیک مرزهای روسیه نباشد.
این خواسته اروپای مرکزی، شرق اروپا و منطقه بالتیک را دربر میگیرد.
آقای پوتین میگوید در سال ۱۹۹۰ میلادی، کشورهای غربی قول داده بودند ناتو “حتی یک وجب” هم به طرف شرق اروپا پیشروی نکند که البته به آن عمل نکردند.
قولی که پوتین از آن صحبت کرده به قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی برمیگردد؛ زمانی که میخائیل گورباچف، رئیس جمهوری روسیه بود و این وعده فقط به آلمان شرقی در قالب آلمان متحد اشاره دارد.
آقای گورباچف بعدا گفته بود موضوع گسترش ناتو در آن زمان هیچوقت به بحث گذاشته نشد.
ناتو چه میگوید؟
ناتو اتحادی نظامی از ۳۰ کشور است و درهای آن به روی اعضای جدید باز است؛ البته صدراعظم آلمان گفته بود در درازمدت هیچ چشماندازی برای عضویت اوکراین در این سازمان وجود ندارد.
در شرایط کنونی، که نیروهای روسیه تا قلب پایتخت پیشروی کردهاند، اوکراین خواهان مذاکره شده اما روسیه گفته شرط این مذاکرات این است که نیروهای نظامی اوکراین اسلحه خود را زمین بگذارند؛ که این اتفاق نخواهد افتاد.
بنظر میرسد اگر قرار باشد توافقی در این زمینه حاصل شود غرب و برنامه کنترل تسلیحاتی آن نقش مهمی در آن بازی خواهند کرد.
آمریکا پیشنهاد کرده بود تا مذاکراتی درباره محدود سازی موشکهای کوتاهبرد و میانبرد و همچنین پیمان جدیدی درباره موشکهای بینقارهای آغاز شود.
روسیه همچنین خواهان ممنوعیت اسقرار تسلیحات هستهای آمریکا فراتر از مرزهای آمریکاست.
روسیه درباره طرح پیشنهادی “مکانیزم شفافیت” نظارت دو طرفه در پایگاههای موشکی خوشبین بود؛ دو پایگاه در روسیه و دو پایگاه دیگر در لهستان و رومانی قرار دارند.
