«رمانی با یک طوطی» تیتر مطلب نیست، دقیقا نام رمان است و وقتی پای آبتین گلکار در میان باشد، ناگفته معلوم است که اثری است از یک نویسنده روسی. آندری وُلوس از داستان‌نویسان مهم امروز روسیه است که کتاب‌خوانان ایرانی اولین بار است با او آشنا می‌شوند. نویسنده‌ای زاده «دوشنبه» یا آن‌گونه که خودش در اولین رمانش این شهر را نامیده، «خرم‌آباد». «رمانی با یک طوطی» رمانی ۱۶۸ صفحه‌ای است که اغلب ماجراهای آن در یک کتابخانه می‌گذرد و موضوع اصلی نیز همین کتابخانه است که فعالیت آن با موانعی روبه‌روست، اما نه به دلایل ایجابی خاص که فقط به این خاطر که دولت هیچ اهمیتی به این کتابخانه و ساختمان آن نمی‌دهد. رمانی طنازانه اما به شدت منتقدانه و پرطعنه نسبت به فضای اجتماعی روسیه و به طور خاص جدال میان پول و فرهنگ که می‌توان آن را به خیلی از جوامع دیگر از جمله ایران نیز تعمیم داد. اگر بدانیم که آندری ولوس کتابی مهم نیز دارد به نام «بازگشت به پنج‌رود» که روایتی خیالی از زندگی «رودکی» است و اتفاقا بخش عمده‌ای از شهرت و اعتبارش در روسیه را مدیون همین کتاب است، علاقه‌مندی‌مان برای آشنا شدن با او بیشتر می‌شود. خصوصا وقتی که قرار باشد واسطه این آشنایی آبتین گلکار باشد که نه تنها در تسلط به زبان روسی شهره است که از انگشت‌شمار مترجمان امروز است که تسلطش به زبان فارسی و خوش‌ذوقی‌اش نیز زبانزد است.
کتاب‌خوان؛ آشفته بازار ترجمه و دودی که به چشم مخاطب می‌رود
حق نشر عکسGETTY IMAGESفقط بازار اقتصاد و سیاست در ایران نیست که آشفته به نظر می‌رسد، بازار کتاب و به خصوص بازار ترجمه هم ساختار و سازمانی تا حدی آشفته پیدا کرده است. اما آشفته‌بازار ترجمه در ایران بیش از آنکه ریشه در سیاست‌های دولتی و عمومی داشته باشد، تا حد زیادی به رفتار ناشرانی مربوط می‌شود که انتشار ترجمه به هر قیمت و کیفیت ممکن را بهترین راه درآمدزایی برای خود برگزیده‌اند.
انتشار هم‌زمان چند ترجمه از یک کتاب در کمترین فاصله از انتشار آن در زبان اصلی، افت کیفیت شمار قابل‌توجهی از ترجمه‌ها و ترجمه گروهی برخی کتاب‌ها برخی از جلوه‌های آشفتگی در این بازار است که دود آن اغلب مستقیما به چشم مخاطب می‌رود.
در چنین اوضاعی، اعتماد به ناشران معتبر و مترجمان نامدارتر و آنهایی که امتحان خود را پس داده‌اند، بهترین راه فرار از افتادن به دام خرید و مطالعه کتاب‌هایی است که معلوم نیست در فرایند ترجمه چه بلایی بر سر اصل آن آمده است و روشن نیست نثر فارسی آنها قرار است چه بلایی بر سر زبان فارسی بیاورد.
با این وصف، اگر نام مترجمانی چون گلی امامی یا آبتین گلکار بر کتابی باشد، حداقل می‌توان بابت کیفیت ترجمه خیالی راحت داشت.
پیشخان
عشق با حروف کوچک
حق نشر عکسNILOOFAR«عشق با حروف کوچک» نوشته فرانسس میرالس تازه‌ترین کتابی است که با ترجمه گلی امامی منتشر شده است. میرالس که علاوه بر رمان‌نویس، مترجم و موسیقیدان هم هست، نویسنده‌ای اهل بارسلون است که جوایز بسیاری برده و این کتاب موفق‌ترین کتاب اوست که به چندین زبان دیگر هم ترجمه شده است.
ترجمه گلی امامی از رمان «عشق با حروف کوچک» یادداشت کوچکی در ابتدا دارد از پرویز دوایی، نویسنده و مترجم مشهور، که اشتیاق مخاطب را برای خواندن رمان میرالس بیشتر برمی‌انگیزد.
دوایی در این یادداشت چنین آورده است: “کتاب عشق با حروف کوچک بنده را که بسیار گرفت. سه بار تقریباً پیاپی خواندمش، چون که – روی خاصیت هر کتاب خوبی – آدم را به بازخوانی‌اش مجبور می‌کرد. طرف ترجمه‌اش نرفتم، چون که دیگر توانش را ندارم. شما که ترجمه کرده باشید انگار که بنده به آرزویم رسیده‌ام.”
پرویز دوایی در این یادداشت که احتمالا نامه‌ای به گلی امامی بوده، درباره جذابیت خود رمان هم نظرش را گفته است: “نویسنده خوب بلد است بدون تراشیدن وقایع محیرالعقول خواننده را به وجهی واقعا هیپنوتیزم‌کننده بکشاند به داخل ماجرای ظاهرا ساده‌ای که موتور محرکه اولیه‌اش دیداری کاملا تصادفی و گذرا با دخترکی است که راوی از پنج‌سالگی عاشق او بوده و حالا بعد از سی سال هنوز عاشق او مانده است، که یعنی یک چیز بسیار بسیار شرقی و …”
گلی امامی (با نام اصلی گلرخ ادیب محمدی) که به‌تازگی ۷۶ ساله شده است از معدود مترجمان کهنه‌کار و در عین حال گزیده‌کار ایرانی است که آثار مشهوری همچون «حباب شیشه‌ای» سیلویا پلات و «جستارهایی در باب عشق» آلن دو باتن را با ترجمه او خوانده‌ایم.
«عشق با حروف کوچک» را انتشارات نیلوفر در ۲۶۸ صفحه منتشر کرده است.
رمانی با یک طوطی
حق نشر عکسNASHREMAHI«رمانی با یک طوطی» تیتر مطلب نیست، دقیقا نام رمان است و وقتی پای آبتین گلکار در میان باشد، ناگفته معلوم است که اثری است از یک نویسنده روسی. آندری وُلوس از داستان‌نویسان مهم امروز روسیه است که کتاب‌خوانان ایرانی اولین بار است با او آشنا می‌شوند. نویسنده‌ای زاده «دوشنبه» یا آن‌گونه که خودش در اولین رمانش این شهر را نامیده، «خرم‌آباد».
«رمانی با یک طوطی» رمانی ۱۶۸ صفحه‌ای است که اغلب ماجراهای آن در یک کتابخانه می‌گذرد و موضوع اصلی نیز همین کتابخانه است که فعالیت آن با موانعی روبه‌روست، اما نه به دلایل ایجابی خاص که فقط به این خاطر که دولت هیچ اهمیتی به این کتابخانه و ساختمان آن نمی‌دهد. رمانی طنازانه اما به شدت منتقدانه و پرطعنه نسبت به فضای اجتماعی روسیه و به طور خاص جدال میان پول و فرهنگ که می‌توان آن را به خیلی از جوامع دیگر از جمله ایران نیز تعمیم داد.
اگر بدانیم که آندری ولوس کتابی مهم نیز دارد به نام «بازگشت به پنج‌رود» که روایتی خیالی از زندگی «رودکی» است و اتفاقا بخش عمده‌ای از شهرت و اعتبارش در روسیه را مدیون همین کتاب است، علاقه‌مندی‌مان برای آشنا شدن با او بیشتر می‌شود. خصوصا وقتی که قرار باشد واسطه این آشنایی آبتین گلکار باشد که نه تنها در تسلط به زبان روسی شهره است که از انگشت‌شمار مترجمان امروز است که تسلطش به زبان فارسی و خوش‌ذوقی‌اش نیز زبانزد است.
همچنانکه در ترجمه همین کتاب، به دلیل نامفهوم بودن کنایه موجود در اسم اصلی رمان برای مخاطب ایرانی، عنوان فرعی آن را برگزیده است. آبتین گلکار در نخستین جایزه ابوالحسن نجفی که در سال ۱۳۹۴ برگزار شد به خاطر ترجمه کتاب «آشیانه اشراف» ایوان تورگنیف عنوان بهترین مترجم سال را دریافت کرد.
«رمانی با یک طوطی» را نشر ماهی در سال ۱۳۹۶ منتشر کرده است.
از مجموعه کتاب‌خوان بخوانید:
- بانوان زردپوشی که شب‌ها در تهران عربده می‌کشند
- خداناباوران روی پیشخان
- راز پرفروش شدن چیست؟
پسخان
حق نشر عکسIBNAیک هیچ به نفع غیرترجمه
تابستان به دلیل کاهش چشمگیر خرید کتاب، همواره بدترین فصل برای ناشران و کتابفروشان بوده است. طرح تابستانه فروش کتاب از جمله برنامه‌هایی است که چندین سال است در سراسر ایران برای جبران این کاستی اجرا می‌شود.
امسال این طرح با یک تفاوت نسبت به دوره‌های قبل در حال اجراست؛ ده درصد تخفیف بیشتر برای کتاب‌های تألیفی یا همان غیرترجمه. این نخستین بار است که وزارت ارشاد به پیشنهاد «انجمن صنفی داستان‌نویسان» به حمایت از آثار ایرانی در مقابل انبوه آثار ترجمه پرداخته است که سهم اصلی در فروش کتاب متعلق به آن‌هاست.
این اقدام در عین حال که رضایت گروهی از نویسندگان ایرانی را به همراه داشت، واکنش‌های منفی قابل توجهی را هم برانگیخت. معدودی از منتقدان نفس هرگونه تفاوت در ارائه تخفیف به خریداران کتاب را دون شأن نویسندگان ایرانی تلقی کردند، اما برخی نقدها و واکنش‌ها نیز غیرمستقیم متوجه تأثیری بود که این طرح می‌تواند بر فروش بیشتر آثار ترجمه و در نتیجه کاهش سود برخی ناشران بگذارد.
درآمد حاصل از فروش کتاب‌هایی که به دلیل نپیوستن ایران به کنوانسیون برن، اغلب بدون اجازه مؤلفان آنها در ایران ترجمه و چاپ می‌شود، به اندازه‌ای هست که نتوان به راحتی از آن چشم پوشید. اما به گفته آبتین گلکار “نباید در این ماجرا وارد بحث سود و زیان شد، زیرا بزرگ‌ترین ضربه این عضو نبودن، ضربه اخلاقی است.”
طرح تابستانه کتاب تا هشتم شهریور در اغلب شهرهای ایران با ۱۵درصد تخفیف برای کتاب‌های ترجمه و ۲۵درصد تخفیف برای آثار غیرترجمه ادامه دارد.
بیشتر بخوانید:
- در ستایش ترجمه: ‘ما دارالترجمه می خواهیم’
- قانون حق نشر در افغانستان چقدر رعایت می‌شود؟
- آیا سالی ده عنوان ترجمه برای افغانستان کافی است؟
