موضوع رمان، داستان 18 ساعت شهرگردی،علافی و آوارگی یک یهودی دوبلینی،یعنی جناب “لئوپولد بلوم” است که شبیه ادیسه هومر از ساعت 8 صبح تا بعد از نیمه شب توصیف میشود. آخرین فصل رمان اولیس در قطعه پنلوپ، مونولوگ درونی خانم” مولی بلوم” است که با یک جمله 40000 کلمه ای رکورد روده درازی را در یک رمان غیررئالیستی نشان میدهد.  این رمان بشکل رئالیستی، روزمره گی زندگی دوبلینی هایی مانند آقای” استفن ددالوس”  را در تاریخ 16 یونی 1904 نشان میدهد. گزارش و صورت جلسه آنروز بازیگران داستان رمان، شامل مراسم خاکسپاری، صرف صبحانه، حضور در محل کار، استراحت برای صرف غذا، دیدار در قهوه خانه و مشروب فروشی، دیدار شبانه از فاحشه خانه، مهمانی های کوتاه، و سکوت شبانه است.  جناب” یولدی یا ددالوس” در این رمان، نه یک مقدس سکولار بلکه یک گناهکار مهربان است. منتقدین ادبی مدعی هستند که جناب بلوم و استفن ددالوس بشکل مشترک شخصیت خود جویس را نشان میدهند. یولدی مانند “نافلم” از نظز جنسی ناتوان است و موظف است خانم مولی را به قتل برساند.  داستان رمان را میتوان توصیف سرخوردگی روشنگرانه قهرمان داستان در یک جامعه بورژوایی طبقاتی شبه مستعمره آن زمان شهر دوبلین دانست. جویس همیشه حضور انگلیس در ایرلند را نوعی استعمار میدانست و به این دلیل در سنین جوانی کشورش را ترک کرد و در مهاجرت زیست.

رمان “اولیس” جیمز حویس،گزارش ابتذال و ملال جامعه بورژوایی

James Joyce 1882- 1941 

آرام بختیاری ـ 16.06.2019

اولیس، مشکل ترین رمان قرن بیست. 

جیمز جویس (1882-1941.م)، نویسنده وشاعر ایرلندی از نظر منتقدین ادبی چپ، نماینده افراطی سبک و هنر تحولات “ضمیرآگاه و ناخودآگاه”  بجای رئالیسم عینی در رمان مدرن است. 

او زیر تاثیر علم روانشناسی به نمایش تغییر و تحولات ضمیر درونی اندیشه پرداخت. جویس از داستان کوتاه ناتورالیستی به رمان درونگرای روانشناسانه رسید. 

وی در کنار” مارسل پروست” پایه گذار رمان مدرن دکادنس در اویل قرن بیست بود. جویس سبک روان گرایانه را بجای ساختار واقعیت عینی بکار برد و از طریق مونولوگ های درونگرایانه قهرمان داستان، خواننده را به کشف فن تداعی منظور در روایت میرساند. 

او از این طریق تاثیر مهمی روی ادبیات پایانی نظام و فرهنگ بورژوایی گذاشت و خواهان انحلال فرم رمان دکادنس از طریق ترک رئالیسم عینی و روشنفکرگرایی صوری شد. ساختار ژانر رمان مدرن او در اوایل قرن 20 بر اساس مونولوگهای درونگرایانه افراد رمان است. 

دو رمان مشهور جویس یعنی” اولیس” در سال 1922 میلادی و رمان “بیداری فینگانس” در سال 1939 منتشر شدند. وی از طریق این 2 رمان فرم مرسوم رمان و زبان روایت را منحل نمود. پیش از آن، او در سال 1914 میلادی مجموعه داستانهای کوتاه “دوبلینی ها” را منتشر نموده بود، ولی مقدمه اولیس یعنی شاهکار او، کتاب اتوبیوگرافیک “تصویر جوانی” در سال 1916 بود. در رمان اولیس، جویس به شرح و توصیف  یک روز زندگی  سه فرد دوبلینی میپردازد. 

آخرین اثر جویس، “بیداری فینگانس” نتیجه انحلال خودسرانه زبان است که دیگر قابل فهم نمی باشد. رمان اولیس یک روایت و حماسه مدرن است. مونولوگ درونگرایانه در این رمان اهمیت خاصی دارند. بعد از جنگ حهانی اول، این رمان خوانندگان فراوانی داشت. جویس در این رمان پایه گذار موازی سازی اسطوره ای کتاب “اودیسه، اثر هومر”  است. 

جویس یکی از بنیادگذاران رمان مدرن در اوایل قرن بیست جهان است. او را مهم ترین شاعر قرن گذشته نیز بشمار می آورند. جویس غیر از تحصیل در یک مدرشه مذهبی مسیحی در سالهای نوجوانی، بعدها به تحصیل فلسفه،زبان شناسی، و پزشکی نیز پرداخت. 

در رمان اولیس جویس، شباهتهای شخصیتی با شعر-رمان ادیسه هومر وجود دارد؛ مثلا “لئوپولد بلوم” شبیه ادیسه، و “استفن ددالوس” شبیه تلاخونس اند. ددالوس دارای عناصر بیوگرافیکی از خود جویس نیز میباشد. لئوپولد بلوم یک یهودی 38 ساله ایرلندی که مسئول بخش آگهی های یک روزنامه است، نوعی ادیسه سرگردان مدرن است؛ یک خرده بورژوا که در تاریخ 16 یونی سال 1904 میلادی در شهر دوبلین علاف است. 

خانم “مولی بلوم” یا ماریون بلوم، متولد جبرالطارق اسپانیا، همسر آقای بلوم، شکل طنز یک زن لیبرال، شباهتی با” پنولوپ” در کتاب ادیسه هومر دارد. وی از طریق مونولوگهای طویل مشهور اش به روابط عاشقانه با چند مرد اشاره میکند گرچه همسرش” لئوپولد” نیز هنوز حی و حاضر است. 

یکی دیگر از شخصیتهای رمان اولیس جویس، استفن ددالوس، تحصیل کرده، دوستدار هنر، همچون” تلماخ” هومر، فرزند ادیسه، در جستجوی پدر خود است. آقای بلوم برای او مانند یک پدر است و او نزد بلوم مانند پسر گم شده اش، جناب” رودی” است. خانم “مولی بلوم” شباهتهایی با همسر دوم جویس یعنی “نورا برناکله” دارد، و خانم” مارتا” با آقای بلوم ارتباط مکاتبه ای عمیقی دارد گرچه ایندو هیچگاه همدیگر را از نزدیک ندیده اند. 

موضوع رمان، داستان 18 ساعت شهرگردی،علافی و آوارگی یک یهودی دوبلینی،یعنی جناب “لئوپولد بلوم” است که شبیه ادیسه هومر از ساعت 8 صبح تا بعد از نیمه شب توصیف میشود. آخرین فصل رمان اولیس در قطعه پنلوپ، مونولوگ درونی خانم” مولی بلوم” است که با یک جمله 40000 کلمه ای رکورد روده درازی را در یک رمان غیررئالیستی نشان میدهد. 

این رمان بشکل رئالیستی، روزمره گی زندگی دوبلینی هایی مانند آقای” استفن ددالوس”  را در تاریخ 16 یونی 1904 نشان میدهد. گزارش و صورت جلسه آنروز بازیگران داستان رمان، شامل مراسم خاکسپاری، صرف صبحانه، حضور در محل کار، استراحت برای صرف غذا، دیدار در قهوه خانه و مشروب فروشی، دیدار شبانه از فاحشه خانه، مهمانی های کوتاه، و سکوت شبانه است. 

جناب” یولدی یا ددالوس” در این رمان، نه یک مقدس سکولار بلکه یک گناهکار مهربان است. منتقدین ادبی مدعی هستند که جناب بلوم و استفن ددالوس بشکل مشترک شخصیت خود جویس را نشان میدهند. یولدی مانند “نافلم” از نظز جنسی ناتوان است و موظف است خانم مولی را به قتل برساند. 

داستان رمان را میتوان توصیف سرخوردگی روشنگرانه قهرمان داستان در یک جامعه بورژوایی طبقاتی شبه مستعمره آن زمان شهر دوبلین دانست. جویس همیشه حضور انگلیس در ایرلند را نوعی استعمار میدانست و به این دلیل در سنین جوانی کشورش را ترک کرد و در مهاجرت زیست. 

در رمان اولیس جناب بلوم قهرمان نخست داستان دچار درگیری با روزمرگی و ابتذال زندگی در اطراف خود است. همسرش خانم مولی برای فرار از اوقات ملال آور زندگی و ایجاد خوشبینی مصنوعی، به روابط دوستی و عاشقانه با مردان دیگر تن میدهد. 

گروهی از منقدین ادبی ولی، قهرمان رمان را مقوله زبان نویسینده میدانند و خواننده باید مدام خود را با تغیر سبک نویسنده آماده کند. گرچه رمان اولیس از مشکل ترین آثار ادبی جهان است ولی برای هر خواننده معمولی یا روشنفکر؛ با اراده وقصد و نیت مثبت، قابل فهم است. این رمان بر اساس هنر نمایش ادبی استادانه بنا نهاده شده. جویس میکوشد از طریق یک رابطه سمبلیک پیچیده نسبت به” شعر طویل ادیسه هومر” به اثر خود ساختاری مدرن و مهم بدهد. گروهی آنرا حتی مهمترین رمان بورژوایی قرن بیست نامیده اند.  

جویس رمان اولیس را در آغاز، ادامه مجموعه داستان” دوبلینی ها” میدانست. در 18 فصل این رمان از ژانرهای مقاله نویسی، درام، گزارش، دفاعیه در دادگاه، سبک ژورنالیسم، زبان قدیمی انگلوساکسن، تا لهجه امریکایی استفاده گردیده. 

با این وجود این رمان سالها به  اتهام و بهانه پورنوگرافی، ابتذال، و غیر اخلاقی بودن، اجازه چاپ نیافت. نویسنده از طریق بازی زبانی و ساختار پیچیده، معیار و میزان جدیدی برای داستانسرایی و روایت در رمان را پایه گذاشت. 

این رمان نه یک بازی ادبی و نه یک استراتژی گیج نمودن خواننده، بلکه یک وسیله تحریک اندیشه و یک اثر هنری باز چند بعدی؛ با امکان تفاسیر گوناگون است. منتقدی بنام” بروخ”  گفته بود ،این رمان روزمره گی دوران را نشان میدهد. نسبی نمودن فضا و زمان، نفی قانون علیت، انقلاب در داستانسرایی، نقطه تصادف میان ادبیات مدرن و پسامدرن، موازی سازی سنت ادبی با ادبیات تجربی و اکسپریمنت است. آنرا بهترین رمان انگلیسی زبان قرن 20 نیز نامیده اند. 

رمان اولیس را میتوان اثری طنز بشمار آورد. با این وجود شباهت و نزدیکی هایی به آثار رئالیستی دارد. جویس یک داستانسراست که واقعیات زندگی را از طریق ضمیر آگاه و ناخودآگاه انسان طرح میکند. 

دانسته ها و تجربیات جویس در آموزشگاههای مذهبی مسیحی دوران نو جوانی را میتوان در آثار او نیز دید. او سرانجام تصمیم گرفت شغل و زندگی روحانی و اسقفی را کنار بگذارد و ادیب و هنرمند گردد. 

مونولوگهای روانشناسانه و درونگرایانه شخصیتهای رمان کوشش برای گزارش افکار درونی آنهاست. او نشان داد که زبان یک سیستم پیچیده از معانی و مفاهیم است. وی مبلغ هنری ایستاست؛ هنری که بیننده و خواننده را فلج و سیخ کند. 

امروزه ادعا میشود که سبک نویسندگی جویس؛ این مهاجر ایرلندی، روی نویسندگانی مانند- ویرجینیا ولف، ساموئل بکت، نابکوف، و سلمان رشدی، اثر گذاشته است. آثار جویس نمایش شک سکولار، تولرانس لیبرال، و هومانیسم شوخ طبع است. 

جویس رابطه ای انتقادی و بیگانه نسبت به شهر محل تولدش دوبلین در آغاز قرن بیست داشت.او در رمان آخرش”بیداری فینگانس” در سال 1934، مرزها و امکانات زبان در ارتباطات روزانه میان انسانها را مطرح میکند. 

——————————-

تندتر از رایانه‌ها

صدف خادم، نخستین زن بوکسور ایرانی که در اولین مسابقه بین المللی پیروز و تاریخساز شد

کتاب زمان بازیافته، نگاهی به خاطرات بهمن بازرگانی از اعضای مرکزیت اولیه ۱۲ نفره …

دوست داری آتش از اسلحه بچکانی یا مرکب از قلم نـِئین؟

علیشاه سلطانی: مونگتنی ، آغاز مقاله نویسی روشنگرانه

مونگتنی را میتوان یکی از اجداد فلسفه وجود یا اگزستنسیالیسم بشمار آورد . او خودرا شاگرد سقراط میدانست و پیش از روسو، نظریه پرداز یک روش تعلیم و تربیت در غرب بود . مونگتنی مخالف با سازمانهای اجتماعی سنتی مانند ازدواج و کلیسا و تاجگذاری حاکمان بود . از جمله مخالفان مونگتنی ، پاسکال بود که آثار مونگتنی …

هنری میلر و آمریکا ستیزی ادبی

انتقاد اجتماعی،هنری میلر را در کنار نویسندگانی مانند نورمان میلر و آلن گینزبرگ قرارمیدهند . از 50 اثر میلر حدود 20 رمان او اتوبیوگرافیک هستند . اشاره میشود در نظامی که هرگونه مبارزه آزادیخواهان آنارشیستی و فردگرایانه را به اتهام کمونیستی یا تروریستی سرکوب میکند اینگونه ادبیات میتواند یک کشف ادبی هنری استتیک بشمار آید ،گرچه در بعضی …

برتولت برشت؛ هنرمندی که دنیا را پرآشوب می‌خواست

تمام کسانی که زمانی در آمریکا نسبت به خطر نازیسم و فاشیسم هشدار داده و مبارزه با آن را خواستار شده بودند، در مظان عقاید کمونیستی قرار گرفتند و به “به خطر انداختن امنیت ملی” متهم شدند.برتولت برشت که در سانتامونیکای کالیفرنیا زندگی می‌کرد، روز ۳۰ اکتبر ۱۹۴۷ “برای ادای پاره‌ای توضیحات” به واشنگتن فرا خوانده شد. برشت …

بودلر ، پدر شعر نو در جهان

منتقدین سوسیالیست اشاره به تضاد محتوایی آثار بودلر میکنند ، از جمله اینکه گرچه او گاهی انقلابی و گاهی سرخورده و بدبینانه است ولی غالبا به رد جهان بورژوایی و استتیک بیمار سرمایه داری آن میپردازد . برشت و سارتر از موضعی مارکسیستی به انتقاد از او پرداختند . در نظر آنها بودلر خلاف ویکتور هوگو شرایط اجتماعی …

نمایشنامه های ایبسن ؛ حقوق زنان و نکات فلسفی

ایبسن میگفت زولا به درون باتلاق جامعه طبقاتی بورژوایی رفت تا در آن شنا کند ولی من برای اینکه آنرا فیلتر و تمیز کنم . او در نمایشنامه ” مرغابی وحشی ” فساد و پوسیدگی جامعه سرمایه داری را نشان میدهد و در درام ” دشمن خلق ” تضاد ظاهر و باطن جامعه معیوب را به انتقاد میگیرد.درنمایش …

جرج اورول یکی از مدافعان و سخنگویان قربانیان فاشیسم و توتالیتاریسم

جرج اورول را میتوان یکی از مدافعان و سخنگویان قربانیان فاشیسم و توتالیتاریسم قرن گذشته دانست. او در رمانهایش به افشای دیکتاتوری نظام های فاشیستی ، امپریالیستی ، استالینیستی و دیگرنظام های اتوریته پرداخت . در آثار اورول بحرانهای اجتماعی سیاسی نیمه اول قرن 20 مشاهده میشود . او در آنجا به روش استعماری حکومت نمودن دولت انگلیس …

از رمانتیسم جنگ تا استتیک فاشیسم .

آدرنو میگفت او گرچه نویسنده ای بدطینت بود ولی رویاهایش شبیه چپ ها بودند . یونگر میخواست عقلگرایی و انسانیت را با کمک استتیک و زیبایی های احساسی از میدان بدر کند . او در آثارش بجای تشویق ایده آلهای انسانی ، قهرمان پروری را تشویق می نمود . به نقل از منتقدین ادبی، او در کتاب “رعد …

ـ چرا سلاح بدستان از گیتار بدستانی مثل او وحشت دارند؟

بعد از متحد شدن دو آلمان و انحلال سازمان امنیت آلمان شرقی فاش شد که پرونده امنیتی بیرمن به هشت هزار صفحه میرسد که درباره زندگی شخصی و فعالیتهای اجتماعی او بود ، در حالیکه مجموعه آثار این شاعر معترض و روشنگر آنزمان 53 ساله ،به این حجم نبودند .  “بیرمن “از موضع چپ لیبرال مدعی بود که …

تظاهرات مجاهدین خلق در زمان نمایش خانه دوست کجاست در پاریس

تظاهرات مجاهدین خلق در زمان نمایش خانه دوست کجاست در پاریس سیدمحمد بهشتی (مدیرعامل اسبق بنیاد سینمایی فارابی) برای اولین بار به روند ساخت و نمایش فیلم خانه دوست کجاست اشاره کرده است.  به گزارش خبرنگار ایلنا؛ سیدمحمد بهشتی در نوشتاری که در اختیار …