در شهر رام الله، در کرانه باختری رود اردن، یک معلم از دانش آموزانش می‌پرسد: “فکر می‌کنید که اقدام بریتانیا، جنایتی علیه مردم فلسطین بود؟” همه دست‌هایشان را بالا می‌برند. یک دختر ۱۵ ساله جواب می‌دهد: “بله، این بیانیه غیر مشروع بود چون فلسطین بخشی از امپراتوری عثمانی بود و تحت کنترل بریتانیا نبود. بریتانیا عرب‌ها را اقلیت در نظر گرفت درحالی که بیش از ۹۰ درصد جمعیت عرب بودند.” دانش آموزان اسرائیلی اما، وقتی در دبیرستان درباره بیانیه بالفور می‌خوانند، دید مثبت‌تری به دخالت بریتانیا دارند. در بلفوریا، روستایی در شمال اسرائیل، نوگای ۹ ساله با افتخار متن عبری بیانیه را می‌خواند.
صد سال مناقشه در خاورمیانه؛ میراث بیانیه ۶۷ کلمه‌ای بالفور
حق نشر عکسTOPICAL PRESS AGENCYآرتور بالفور، یک نماینده مجلس بریتانیا، جایی در کتاب‌های تاریخ مدرسه‌های کشور خود ندارد، اما دانش‌آموزان اسرائیلی و فلسطینی او را خوب می‌شناسند.
بیانیه‌ای که او در دوم نوامبر ۱۹۱۷ (یازدهم آبان ۱۲۹۶ شمسی) منتشر کرد، در کلاس‌های تاریخ این دانش آموزان تدریس می‌شود و بخشی کلیدی در روایت‌های تاریخی متضاد این دو ملت است.
این بیانیه همچنین می‌تواند به عنوان سرآغاز مناقشه اعراب و اسرائیل قلمداد شود.
بیشتر بخوایند:
- هیئت آمریکایی برای به جریان انداختن روند صلح خاورمیانه وارد اسرائیل شد
- دولت آمریکا: ایجاد دو کشور مستقل تنها راه رسیدن به صلح بین اسرائیل و فلسطینیان نیست
بیانیه آرتور بالفور، که در آن زمان وزیر خارجه بریتانیا بود، همراه با نامه‌ای به لُرد والتر روتشیلد، یک طرفدار مشهور صهیونیسم بود. جنبشی که به دنبال خودمختاری یهودیان در سرزمین تاریخی این قوم بود که از ساحل مدیترانه تا کرانه باختری رود اردن را در بر می‌گرفت. جایی که فلسطین شناخته می‌شد.
بیانیه بالفور، می‌گفت که دولت بریتانیا، از تاسیس یک سرزمین برای مردم یهود در فلسطین حمایت می‌کند. این بیانیه همچنین می‌گفت که هیچ عاملی نباید “باعث ایجاد تبعیض در حقوق شهروندی و دینی جامعه غیر یهودی ساکن این منطقه شود.”
برای فلسطینی‌ها بیانیه بالفور، خیانتی بزرگ بود چون در آن زمان، بریتانیا به اعراب که در جنگ جهانی اول تحت حکومت امپراتوری عثمانی بودند قول کمک داده بود. به این معنی که بریتانیا از استقلال اعراب در خاک عثمانی حمایت کند. این مناطق بیشتر خاورمیانه امروز را در بر می‌گرفت. اعراب اینطور برداشت کرده بودند که فلسطین هم از این حمایت برخوردار خواهد شد، گرچه در توافق نامی از فلسطین برده نشده بود.
در شهر رام الله، در کرانه باختری رود اردن، یک معلم از دانش آموزانش می‌پرسد: “فکر می‌کنید که اقدام بریتانیا، جنایتی علیه مردم فلسطین بود؟” همه دست‌هایشان را بالا می‌برند.
یک دختر ۱۵ ساله جواب می‌دهد: “بله، این بیانیه غیر مشروع بود چون فلسطین بخشی از امپراتوری عثمانی بود و تحت کنترل بریتانیا نبود. بریتانیا عرب‌ها را اقلیت در نظر گرفت درحالی که بیش از ۹۰ درصد جمعیت عرب بودند.”
“امیدواری بزرگ”
دانش آموزان اسرائیلی اما، وقتی در دبیرستان درباره بیانیه بالفور می‌خوانند، دید مثبت‌تری به دخالت بریتانیا دارند. در بلفوریا، روستایی در شمال اسرائیل، نوگای ۹ ساله با افتخار متن عبری بیانیه را می‌خواند.
پدرش می‌گوید: “در آن زمان این بیانیه به جنبش صهیونیسم، امید و انرژی زیادی داد. مردم اینطور فکر می‌کردند که اگر دولت بریتانیا چنین بیانیه‌ای صادر کند، این امید خواهد بود که روزی کشور یهودیان تاسیس شود، اتفاقی که بعدها به وقوع پیوست.”
ساکنان روستای بلفوریا، از جمله پدر بزرگ نوگا، جزو جامعه رو به رشد یهودیان در فلسطین بودند. در سال ۱۹۲۵ که لرد بالفور به فلسطین آمد، آنها از او استقبال با شکوهی کردند.
در آن زمان، این منطقه تحت قیمومیت بریتانیا بود. در نیمه اول دوران قیمومیت، بریتانیا اجازه داد که موجی از مهاجران یهودی وارد این سرزمین شود، اما بعد واکنش تند اعراب باعث شد که مهاجرت‌ها محدود شود مخصوصا زمانی که بسیاری از یهودیان می‌خواستند از تعقیب فرار کنند، مشخصا در دوران هولوکاست.
حق نشر عکسGETTY IMAGESدر دانشگاه عبری بیت المقدس، که توسط لرد بالفور تاسیس شد، روث لپیدوس، یکی از استادان این دانشگاه درباره بیانیه ۶۷ کلمه‌ای تحقیقات زیادی کرده است. او که متخصص در حقوق بین الملل است می‌گوید، این بیانیه سندی بود که از نظر قانونی الزام آور بود، اما وفای به عهد برای بریتانیا دشوار بود.
او می‌گوید: “زمانی که نازی‌ها قدرت گرفتند، وضعیت سیاسی جهان وخیم شد و بعد هم بریتانیا محتاج کمک اعراب شد. برای همین هم مجبور شدند که اجرای تعهدات را محدود کنند که باعث تاسف است.”
خانم لپیدوس، در سال ۱۹۳۸ آلمان را ترک کرد، درست یک سال قبل از آغاز جنگ جهانی دوم. برای همین هم این مسئله را مربوط به زندگی شخصی خود می‌داند: “خیلی از آن خرسندم، این بیانیه در حقیقت مبنای حق ما برای بازگشت به فلسطین شد.”
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، بیانیه بالفور را، نقطه عطفی تاریخی در تشکیل اسرائیل می‌داند. دولت بریتانیا او را برای بزرگداشت صدمین سال انتشار اعلام این بیانیه به لندن دعوت کرده است. این تصمیم در دورانی که افق صلح فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها تاریک است، فلسطینان را خشمگین کرده است.
حق نشر عکسEPAآنها می‌خواهند که بریتانیا به خاطر بیانیه بالفور عذرخواهی کند. صبری صیدم، وزیر آموزش فلسطینیان می‌گوید: “به نظرم مردم بریتانیا با گذشت زمان، درس‌های تاریخ را فراموش می‌کنند.”
او به این مسئله اشاره می‌کند که فلسطینیان هنوز برای تشکیل کشور مستقل خود تلاش می‌کنند که در کنار کشور اسرائیل، راه حلی را برای حل اختلاف اعراب و اسرائیل را شکل می‌دهد و مورد تایید جامعه جهانی است.
صبری صیدم می‌گوید:” زمان آن رسیده که فلسطین مستقل و تعهدات قدیمی اجرا شود.”
