برنده جایزه صلح نوبل جمعه ۷ اکتبر (۱۶ مهر) در اسلو، پایتخت نروژ اعلام شد.

در پنجاه سال گذشته نوبل هرگز نام نامزدها را رسما اعلام نکرده، اما کسانی که صلاحیت معرفی نامزد برای این جایزه را دارند – مثل اعضای پارلمان‌ها، استادان دانشگاه و برندگان سابق نوبل – معمولا اعلام می‌کنند چه کسانی را برای دریافت جایزه پیشنهاد داده‌اند.

پارسال این جایزه به “هیئت چهارگانه گفت‌وگوی ملی تونس” رسید که به گفته کمیته صلح نوبل به روند انتقال این کشور به دموکراسی کمک کرده بودند.

امسال تعداد نامزدها به رقم بی‌سابقه ۳۷۶ رسید که شامل ۲۲۸ فرد و ۱۴۸ نهاد است.

نامزدها و حوزه کارشان طیف گسترده‌ای را در بر می‌گرفت از دختران دوچرخه‌سواری افغانستان تا دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا.

این مطلب که پیش از اهدای جایزه نوشته شده است، مروری است بر نامزدهای اصلی دریافت جایزه نوبل صلح.

مذاکره‌کنندگان توافق هسته‌ای ایران

Image copyright AFP

نام دیپلمات‌هایی که در جریان مذاکرات طاقت‌فرسای و طولانی هسته‌ای ایران شرکت داشتند -به ویژه جان کری و محمدجواد ظریف، وزرای خارجه آمریکا و ایران – سال گذشته و پس از اعلام توافق هم به عنوان شانس دریافت جایزه مطرح شده بود.

اما امسال اجرای این توافق رسما آغاز شد و بسیاری از تحریم‌های هسته‌ای ایران برداشته شد. کسانی که شرکت‌کنندگان در مذاکرات هسته‌ای ایران را نامزد صلح نوبل کرده‌اند می‌گویند جا دارد کمیته نوبل تلاش این افراد برای برقراری صلح در چنین دوره حساسی را بی‌پاداش نگذارد.

اما از سوی دیگر دخالت نظامی ایران و آمریکا در جنگ داخلی سوریه که به بزرگ‌ترین بحران بین‌المللی تبدیل شده، ممکن است موقعیت دو وزیر خارجه برای رقابت بر سر صلح نوبل را به خطر بیندازد.

در عوض بعضی کارشناسان معتقدند علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا می‌توانند نامزدهای بهتری باشند.

مذاکرات این دو نفر -که هر دو در دانشگاه ام‌ای‌تی آمریکا تحصیل کرده‌اند- درباره جزئیات فنی توافق توانست راه را برای رسیدن به مقصدی که بسیاری آن را غیر ممکن می‌دانستند، هموار کند.

کریستین برگ هارپویکن، مدیر موسسه تحقیقاتی صلح اسلو، که این دو نفر را جزو نامزدهای خود برای صلح نوبل معرفی کرده، کار مشترک آنها را “نمونه‌ای عالی از دیپلماسی علمی برای فعال کردن رقابت آکادمیک به منظور پل زدن میان کشورها و ملت‌ها” خوانده است.

اما برنده شدن این دو نفر هم با مخالفت‌هایی که اسرائیل و کنگره آمریکا با توافق هسته‌ای نشان دادند، بدون حاشیه و جنجال نخواهد بود.

تاکنون تنها برنده صلح نوبل – و هر نوع جایزه نوبلی – از ایران شیرین عبادی، وکیل و فعال حقوق بشر بوده که در سال ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۸۲ خورشیدی) برنده این جایزه شده است.

نادیا مراد

Image copyright Getty Images

نادیا مراد، زن ایزدی که توانست از اسارت گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) در عراق فرار کند چندی پیش سفیرحسن نیت سازمان ملل برای” حفظ کرامت بازماندگان تجارت انسان” ‌شد.

نادیا مراد ۲۳ ساله در سال ۲۰۱۴ میلادی توسط داعش ربوده شد و شش برادرش به قتل رسیدند.

خانم مراد به بی‌بی‌سی گفته است که در مدت اسارت مورد آزار جنسی و تجاوز گروهی قرار گرفته است.

گفتگوی اختصاصی بی‌بی‌سی فارسی با نادیا مراد: داستان یک زن ایزدی؛ ‘داعش’ چه بر سر او آورد؟

این زن جوان ایزدی می‌گوید تا قبل فرار چند بار خرید و فروش شده است.

خانم مراد از آزادی از اسارت داعش مبارزه‌ را برای پایان دادن به قاچاق انسان آغاز کرده است.

سوتلانا گانوشکینا

Image copyright AFP

سوتلانا گانوشکینا، فعال شناخته‌شده حقوق بشر روسیه عضو “کمیته یاری مدنی” است که مهاجران و پناه‌جویان را در زمینه‌های حقوقی و آموزشی کمک می‌کند.

این کمیته می‌گوید از سال ۱۹۹۰ تاکنون به بیش از ۵۰ هزار نفر کمک کرده است. خانم گانوشکینا اخیرا جایزه “رایت لایولی‌هود” را برده که از آن به عنوان “نوبل ثانی” یاد شده است.

آقای هارپویکن که خانم گانوشکینا را به عنوان یکی از نامزدهای خود معرفی کرده معتقد است با توجه به تعداد بی‌سابقه بیجاشدگان در سطح جهانی و توجهی که در حال حاضر به این موضوع می‌شود، شانس خانم گانوشکینا برای بدن جایزه صلح نوبل بالا است.

او می‌گوید اهدای جایزه به این فعال روسی هم‌زمان “توجه جهاانیان را به عملکرد مشکل‌دار رهبری فعلی روسیه جلب خواهد کرد.”

پیمان صلح کلمبیا

Image copyright AFP

پایان جنگی ویرانگر ۵۲ ساله در کلمبیا با پیمان صلحی که در پایان مذاکراتی چندساله محقق شد، تحولی نیست که کمیته نوبل بتواند به آسانی از کنار آن بگذرد.

این کمیته پیش از این بارها تلاش‌های صلح را مستحق جایزه صلح دانسته، از جمله در ایرلند شمالی، خاورمیانه (اسرائیل و فلسطین) و همین طور ویتنام.

اما چشم‌انداز اهدای جایزه به خوزه مانوئل سانتوس، رئیس جمهور کلمبیا و رودریگو لندونو (معروف به تیموچنکو) روز یکشنبه با رای منفی کلمبیایی‌ها به توافق صلح به شدت تیره و تار شد.

با این وضعیت اهدای جایزه صلح نوبل به طرف‌های مذاکره صلح کلمبیا تقریبا محال به نظر می‌رسد. اما در صورتی که اعضای کمیته پیش از همه‌پرسی و رای منفی مردم به توافقنامه تصمیم خود را گرفته باشند، ممکن است هنوز هم برای تشویق مذاکره‌کنندگان به ادامه راه بر سر تصمیم خود بمانند.

آخرین باری که جایزه صلح نوبل به منطقه آمریکای لاتین رسید، سال ۱۹۹۲ بود و این فاصله زمانی ممکن است شانس کلمبیایی‌ها را بیشتر کند.

کلاه سفیدهای سوریه

Image copyright AFP

“گروه دفاع مدنی” سوریه که با کلاه‌های سفیدشان مشهور هستند، کارشان بیرون کشیدن قربانیان بمباران‌های سوریه از زیر آوار است.

گفته می‌شود این گروه ۳ هزار نفری از دانش‌آموزان، دانشجویان، معلم‌ها، کشاورزها و داوطلبان دیگر جان ده‌ها هزار نفر را نجات داده‌اند.

شعار آنها این است: “نجات یک زندگی نجات تمام بشریت است”. با این که عمدتا در مناطق تحت کنترل شورشیان فعال هستند خود را بی‌طرف معرفی می‌کنند.

کلاه‌سفیدها که موضوع فیلم مستندی هستند که به تازگی در شبکه پخش فیلم نتفلیکس راه یافته، بیش از همیشه در منظر نگاه جهانیان قرار گرفته‌اند. با وجود این دولت سوریه آنها را به جانبداری سیاسی متهم می‌کند.

دیگر نامزدهای قابل توجه:

• ادوارد اسنودن: افشاگر معروف آمریکایی که اکنون ساکن روسیه است، دامنه نظارت و تجسس دولت بر زندگی خصوصی مردم را آشکار کرد.
• دنیس موکوگه: پزشک زنان و زایمان در جمهوری دموکراتیک کنگو که شخصا هزاران قربانی تجاوز و تعرض جنسی را در شهر باکووو در شرق کنگو درمان کرد.
• جزیره‌نشین‌های یونان: ساکنان جزیره‌های یونانی در خط مقدم بحران پناه‌جویان هستند و به دلیل رسیدگی به وضعیت مهاجران سوری و هم‌دردی با آنها نامزد صلح نوبل شده‌اند.