شاعر جهان وطن پاسپورت نداشت

0
825

ناظم حکمت همچون نیما یوشیج، پدر شعر نو در ترکیه ، و همچون صمد بهرنگی کوشید تا  در میان نسل جوان و روستاها به روشنگری بپردازد . او همچون بیژن جزنی یکی از زندانیان سیاسی مقاوم زندانهای مخوف ترکیه بین سالهای 1950-1938 ، و همچون بزرگ علوی نماینده ادبیات مدرن بخشی از رنجبران جامعه ترکیه بود . وی همچون تقی ارانی و بعضی سوسیالیستهای دیگر آنزمان ، بارها ساختمانهای نرم و گرم مسکو و برلین را ترک نمود تا برای ادامه مبارزه به وطن بازگردد و خطر زندان و شکنجه و اسارت را تجربه کرد ، و همچون خسرو روزبه به سرپیچی از اطاعت کورکورانه در ارتش ضدمردمی کشور خود پرداخت .ناظم حکمت از 16 سالگی دوره ملوانی وناخدایی را در نیروی دریایی ترکیه دیده بود ولی هیچگاه در ارتش خدمت نکرد . زندگی او میان مبارزه ، زندان ،  زنان و عشق گذشت . او بیش از 40 سال مبارزه ادبی فرهنگی سیاسی نمود، بیش از 15 سال را در زندانهای آسیایی ترکیه گذراند ، و بیش از پنج بار با زنان ترک و اروپایی ازدواج نمود .

شاعر جهانوطن پاسپورت نداشت .

علیشاه سلطانی ـ 20.06.2016

ناظم حکمت تداعی نام پنج روشنفکر ایرانی .

Nazim Hikmet 1902 – 1963

Falsaf@web.de

مطالعه بیوگرافی ناظم حکمت راد ، شاعر و مبارز ترک ، خواننده را به پرسشهای آشنایی وامیدارد ؛ از جمله اینکه چرا تاکنون غالب آثار او به زبان فارسی ترجمه نشده اند ؟ آیا میتوان اورا یک توده ای ترک دانست ؟ چرا ترکیه به این شاعر جهانوطن پاسپورت نداد و از او سلب ملیت نمود ؟ زندگی پر فراز و نشیب ناظم حکمت مارا بیاد جامعه ، جنبش چپ ، سوسیال دمکراسی ، کمونیسم ، و تاریخ صد ساله اخیر ایران و ترکیه می اندازد .

ناظم حکمت ، شاعر انقلابی نوگرا و آوانگارد ، نمایشنامه نویس ، سوسیالیست و آزادیخواه جهانوطن ترک، در سال 1902 میلادی در مقدونیه عثمانی بدنیا آمد و درسال 1963در سن 61 سالگی در تبعید در مسکو درگذشت . پدرش پزشک و از اشراف ترکهای عثمانی و مادرش لهستانی تبار بود .

ناظم حکمت همچون نیما یوشیج، پدر شعر نو در ترکیه ، و همچون صمد بهرنگی کوشید تا  در میان نسل جوان و روستاها به روشنگری بپردازد . او همچون بیژن جزنی یکی از زندانیان سیاسی مقاوم زندانهای مخوف ترکیه بین سالهای 1950-1938 ، و همچون بزرگ علوی نماینده ادبیات مدرن بخشی از رنجبران جامعه ترکیه بود . وی همچون تقی ارانی و بعضی سوسیالیستهای دیگر آنزمان ، بارها ساختمانهای نرم و گرم مسکو و برلین را ترک نمود تا برای ادامه مبارزه به وطن بازگردد و خطر زندان و شکنجه و اسارت را تجربه کرد ، و همچون خسرو روزبه به سرپیچی از اطاعت کورکورانه در ارتش ضدمردمی کشور خود پرداخت .

ناظم حکمت از 16 سالگی دوره ملوانی وناخدایی را در نیروی دریایی ترکیه دیده بود ولی هیچگاه در ارتش خدمت نکرد . زندگی او میان مبارزه ، زندان ،  زنان و عشق گذشت . او بیش از 40 سال مبارزه ادبی فرهنگی سیاسی نمود، بیش از 15 سال را در زندانهای آسیایی ترکیه گذراند ، و بیش از پنج بار با زنان ترک و اروپایی ازدواج نمود .

حزب کمونیست ترکیه از سال 1922 ممنوع گردید و چند رهبر آن بقتل رسیدند . ناظم حکمت بعد از آشنایی با کمونیسم، به شوروی گریخت و در دانشگاه ” زحمتکشان خاورمیانه ” در مسکو به تحصیل پرداخت . نخستین بار در سال 1928 حین بازگشت به وطن در مرز دستگیر شد . در سال 1938 بار دیگر به اتهام پخش اشعارش میان ملوانان نیروی دریایی ترکیه دستگیر و به 28 سال زندان محکوم گردید که در سال 1951 به دلیل اعتراضات جهانی و اعتصاب غذای وی ، از زندان ازاد گردید و بار دیگر به شوروی گریخت و در آنجا پناهنده سیاسی شد . در شوروی از او به عنوان قهرمان خلقها و زندانهای مرگ آور آسیا ،استقبال گردید ، و به عنوان قدردانی به او اجازه داده شد تا 24 ساعت در کنار جنازه لنین نگهبانی  دهد !.

سرانجام آثار او در ترکیه از سال 1972 ممنوع شدند . ناظم حکمت در آخرین لحظات پیش از مرگ برای خود و پسر خردسالش از کشور لهستان تقاضای شهروندی و گذرنامه نمود . بعد از مرگ در سال 1963 میلادی، او را در قبرستان مشاهیر تاریخ، در مسکو به خاک سپردند .

ناظم حکمت راد در غالب آثارش به دفاع از صلح ،عدالت ، پیشرفت اجتماعی ، تحولات انقلابی ، و حقوق انسانی پرداخت . وی در دهه بیست قرن گذشته با مکاتب و جنبش ادبی اکسپرسیونیسم و دادائیسم روس آشنا شد . اشعار وی تحت تاثیر شاعران فوتوریست و سمبولیست روس بودند . او تحت تاثیر مایاکوفسکی موجب نوگرایی در شعر و نمایش نامه نویسی ترکیه شد .

از جمله مجموعه اشعار او –  تلگرافهای ترکی ، در تابش نور قلب ام ، سفر بدون بازگشت ، مجموعه اشعار ، هوا مانند سرب سنگین است ، یوسف در سرزمین مصر ، و افکاری پیرامون هراکلیت در مسکو ، هستند . شعر حماسی او کتاب ” شیخ بدرالدین ، مبارز و عدالتخواه ” است .

ناظم حکمت بعد از اینکه ترکیه را بدلیل خطر احتمال ترور و دستگیری، به قصد فرار به شوروی ترک کرد ، با مایاکوفسکی و دیگر فوتوریستها آشنا شد و دو نمایشنامه خود یعنی ” 28 ژانویه ” و اهرام را منتشر نمود . نخستین نمایشنامه او ” کرسی ” در سال 1920 منتشر شد . او بین سالهای 1931-1929 نمایشنامه های اسکلت سر و دو کتاب شهر لال و ” 835 جمله ” را منتشر نمود . در سال 1959 نمایشنامه ” شمشیر دوموکلس ” و ” همه فراموش ام کردند ” منتشر گردید . در سال 1963 رمان اتوبیوگرافیک ” آدم رمانتیک ” او به پایان رساند .

از دیگر آثار او – نمایشنامه فراموش شده , نامه هایی به تارانتا بانو ، و خون سکوت میکند ، هستند . بعد از سال1932  دو کتاب ” چرا بدریه خودکشی کرد ؟ ” و “تلگراف شبانه ” و نمایشنامه ” خانه مرده ” منتشر شدند . قبل از ترک ترکیه ، کتابهای حماسه جنگ آزادی بخش ، کتاب پنج جلدی چهرههای انسان ، نمایشنامه افسانه عشق و ترجمه کتاب جنگ و صلح تولستوی ، از او منتشر شدند . کتاب افسانه های عشق او تحت تاثیر ادبیات فارسی نوشته شده .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آرشیو موضوع : تاریخ، فرهنگ و هنر

معرفی کتاب اسلام رادیکال، مجاهدین ایرانی

معرفی کتاب اسلام رادیکال، مجاهدین ایرانی

این نوع کتاب­ها بر مسیر پر پیچ و خم و پر هزینه­ ای که آمده ایم درنگ می­کند و چشم ما را به راهی و هدفی که در پیش داریم، بیش از پیش باز خواهد گشود. متاسفانه طی سالیان گذشته نه مجاهدین و نه سایر جریانات و سازمان­های سیاسی چپ، هیچکدام کتابی و تحقیق و تحلیلی بالنسبه به …

اعتراض شجریان به حضورمجاهدین درکنسرتش

اعتراض شجریان به حضورمجاهدین درکنسرتش

اعتراض شجریان به حضورمجاهدین درکنسرتش آنهایی که اهداف سیاسی دارند دنبال یک جمعیتی مفت و مجانی می‌گردند که آنجا اعمال سلیقه کنند.من گفتم حق این کار را ندارید چون مردم به خاطر من و گروهم آمده بودند که موسیقی گوش کنند، آنها نیامده‌اند که شعار سیاسی گوش کنند.یک بار مجاهدین این کار را کردند. هر بار یکی از این‌ها …

گوته ، پنجمین نابغه ادبی کلاسیک غرب .

گوته ، پنجمین نابغه ادبی کلاسیک غرب .

 گوته سرچشمه هنر و ادبیات واقعگرا را در ادبیات مردمی و فولکلوریک خلقها و در طبیعت میدید . درک او از هنر رابطه ای تنگ با درک او از طبیعت دارد و میگفت هنر باید مقلد و انعکاس طبیعت باشد . اواز انسانها میخواهد که برای عملی کردن شعار آزادی و عدالت هیچگاه دست از کوشش برندارند . …

عملیات مخفی ارتش آلمان در خاک ایران

عملیات مخفی ارتش آلمان در خاک ایران

سروان فریتس کلاین قبل از آغاز جنگ جهانی اول، وابسته نظامی سفارت آلمان در تهران بوده است. او با فرهنگ ایران کاملا آشنا بود و زبان فارسی می‌دانست. کلاین با آغاز جنگ به برلین فراخوانده شد. طراحان نظامی دولت پروس در پی ضربه‌زدن به نیروی دریایی بریتانیا به این نتیجه می‌رسند که باید تاسیسات کمپانی نفتی ایران و …

تاریخچه حضور ایران در جشنواره سینمایی کن

تاریخچه حضور ایران در جشنواره سینمایی کن

اولین حضور سینمای ایران در جشنواره فیلم کن با فیلم «کوروش کبیر» ساخته مصطفی فرزانه در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه جشنواره سال ۱۹۶۱ رقم خورد و دومین حضور در سال ۱۹۶۴ با فیلم «طلوع فجر» ساخته احمد فاروقی‌ قاجار در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه بود. جالب آنکه فرزانه از دوستان صادق هدایت بود. در همین سال، اولین فیلم بلند …

شکسپیر مخالف دیکتاتوری تقوا و پرهیزکاری کلیسا

شکسپیر مخالف دیکتاتوری تقوا و پرهیزکاری کلیسا

آثار اولیه تئاتری شکسپیر آینه انعکاس اختلافات مذهبی ، سیاسی ، فکری و اقتصادی دوران رنسانس وگذر از قرون وسطی به عصرنوگرایی است . هر بحث مذهبی آبستن حوادث ناگوار عناصر سیاسی مبشد . در نمایشنامه توفان ،او از نوعی کمون اولیه و سوسیالیسم تخیلی صحبت میکند ، اگرچه وی خود شخصا به علت فرهنگ حاکم آنزمان طرفدار …

نگاهی به نقد فیلم در سینمای ایران و آلمان در جشنواره کلن

نگاهی به نقد فیلم در سینمای ایران و آلمان در جشنواره کلن

هوشنگ گلمکانی در پاسخ به پرسشی درباره میزان تاثیرگذاری ماهنامه فیلم بر سینمای ایران گفت: «من می​توانم ادعا بکنم که مجله فیلم اولین مجله​ای بوده که مسئله نقد را از مسئله تبلیغ و خبررسانی جدا کرد. فراوان اتفاق افتاده در مجله فیلم که آگهی فیلمی در مجله چاپ شده و در همان شماره نقد منفی علیه همان فیلم …

فرازهایی از کتاب گسستن بندها

فرازهایی از کتاب گسستن بندها

 فرقه ها به طور سیستماتیک فوبیاهای مختلفی را در اذهان اعضای خود به وجود می آورند. القای فوبیا یک تکنیک ساده ولی قدرتمند است که توسط فرقه ها برای ایجاد وابستگی و اطاعت در اعضا مورد استفاده قرار می گیرد. افرادی بوده اند که دیگر اعتقادی به رهبر فرقه و دکترین آن نداشتند، اما نمی توانستند از گروه …

به‌آذین و جدال در کانون نویسندگان

به‌آذین و جدال در کانون نویسندگان

ترجمه های او علاوه بر آشنا کردن جامعه ایران با ادبیات غرب سبب شد که بسیاری به کتابخوانی روی بیاورند. محمود اعتمادزاده (به آذین) از اولین مترجمان ایرانی نبود ولی یکی از تاثیرگذارترین آنان بود.خودش احساس غبن می‌کرد که فرصت نویسندگی نداشته. اما چند کتاب قصه‌ای را هم که در فرصت‌هائی به دست مخاطبان خود رساند، نتوانست جای …

اصلاحگر ضد استعمار

اصلاحگر ضد استعمار

زمان از آن صبح سرد ۲۰ دی ماه سال ۱۲۳۰ جلالی که خاصه‌تراش مخصوص به حکم میرزا تقی‌خان فراهانی در حمام فین کاشان با فصد رگ، جان صدراعظم معزول را گرفت متوقف شد و تاریخ درباره مرگ امیرکبیر برای سال‌ها سکوت کرد و به این خبر کوتاه در روزنامه خود امیر یعنی وقایع اتفاقیه بسنده کرد که نوشت: …

 

 

پاسخ ترک

لطفا نظر خود را وارد کنید
لطفا نام خود را اینجا وارد کنید